Z tym miasteczkiem w woj. lubelskim wiąże się unikalna historia. To tu polski król schronił się przed zarazą!

Spis treści

1. Czemierniki współcześnie – dane statystyczne
2. Pałac w Czemiernikach jest przykładem włoskiego „palazzo in fortezza”
3. W Czemiernikach król Zygmunt III Waza schronił się przed zarazą!
4. Pałac w Czemiernikach kiedyś i dziś

Czemierniki współcześnie – dane statystyczne

Czemierniki to miasteczko położone na terenie powiatu radzyńskiego w województwie lubelskim. Miejscowość ta jest siedzibą gminy o tej samej nazwie. Z danych statystycznych, według stanu na koniec 2021 r., wynika, że na jej obszarze zamieszkuje ponad 4,2 tys. osób. Czemierniki od Lublina dzieli około 60 kilometrów. Co warte zaznaczenia, miejscowość ta odzyskała utracone na przestrzeni lat prawa miejskie dopiero z początkiem stycznia 2024 r.!

Pałac w Czemiernikach jest przykładem włoskiego „palazzo in fortezza”

Historia Czemiernik sięga czasów średniowiecznych. Największy rozkwit tej miejscowości rozpoczął się w pierwszych latach XVI w., od kiedy to jej teren stał się własnością rodu Firlejów i nadano mu prawa miejskie magdeburskie. W latach 1615-1622, w czasie, gdy właścicielem miasteczka był biskup płocki Henryk Firlej z Dąbrowicy, powstał tu zespół pałacowo-parkowy, nawiązujący do projektów Andrea Palladiego. Tym samym rezydencja ta stała się jednym z nielicznych w Polsce przykładów włoskiego „palazzo in fortezza”, czyli pałacu o cechach obronnych. Budowlę otaczały stawy, mury i fosa.

„Fortyfikacje wzniesione w stylu starowłoskim złożone są z kurtyn i czterech bastionów zbudowanych z kamienia polnego i cegły. Wszystkie bastiony mają strzelnice, a część z nich - kazamaty. Nieregularny czworobok fortyfikacji bastionowej dwoma blokami opiera się o stawy, a pozostałymi o fosy (ich fragmenty zachowały się do dzisiaj). Do wnętrza zespołu prowadzi od zachodu droga, która biegnie groblą rozdzielającą stawy, i brama wjazdowa zwieńczona ośmiobocznym samborzem” – czytamy na oficjalnej stronie internetowej powiatu radzyńskiego.

W Czemiernikach król Zygmunt III Waza schronił się przed zarazą!

Niewiele osób wie, że Czemierniki przez kilka miesięcy były siedzibą „jego królewskiej wysokości”. Według źródeł, od października 1625 do stycznia 1626 r. to właśnie w tutejszym pałacu przebywał król Zygmunt III Waza wraz ze swoją rodziną i częścią dworu. W ten sposób monarcha chronił się przed zarazą, która w tym czasie opanowała Kraków. Królewski pobyt w Czemiernikach został upamiętniony płytą inskrypcyjną, która pojawiła się nad głównym wejściem do pałacu.

Zobacz archiwalne zdjęcia (nie tylko) pałacu w Czemiernikach:

Pałac w Czemiernikach kiedyś i dziś

Zarówno rezydencja, jak i miasto pozostawało we własności rodu Firlejów do końca XVII w. W późniejszych latach teren ten często zmieniał właścicieli. W XVIII wieku miejscowość weszła w posiadanie Stefana Humięckiego (wojewody podolskiego) i to prawdopodobnie wtedy czemiernicki pałac przeszedł przebudowę w stylu barokowym.

W dalszej historii obiektu pojawił się między innymi pożar oraz kolejne przebudowy, jednak do dziś w budynku zachowano jego pierwotną zewnętrzną formę. Po drugiej wojnie światowej, po odnowieniu czemiernickiego pałacu, w jego murach funkcjonował Państwowy Dom Dziecka, a następnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy.

Obecnie obiekt jest własnością prywatną. Do dziś najlepiej zachowaną częścią dawnej fortyfikacji jest sam budynek pałacu oraz prowadząca do niego brama wjazdowa.

Dodajmy przy tym, że Czemierniki, poza „palazzo in fortezza”, znane są również z XVII-wiecznego kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika, który został wzniesiony w stylu renesansu lubelskiego.