Prezydent podpisał sześć ustaw. Wiemy, co się zmieni!

Ustawa o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta

W ustawie przewidziano wprowadzenie dwuinstancyjnego pozasądowego systemu rekompensaty szkód z tytułu zdarzeń medycznych obsługiwanego przez Rzecznika Praw Pacjenta, w miejsce obecnych wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych, a także powołanie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

System rekompensat za szkody bez orzekania o winie ma zapewniać szybszą i sprawniejszą wypłatę świadczeń niż w postępowaniach przed komisjami wojewódzkimi lub w postępowaniach sądowych.

W obecnych warunkach ekonomicznych, społecznych i organizacyjnych zdecydowano o objęciu systemem pozasądowych rekompensat szkód związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w szpitalach. Rozważenie możliwości rozszerzenia działalności Funduszu Kompensacyjnego powinno następować z biegiem czasu.

Zgodnie z ustawą składanie wniosków o przyznanie świadczenia kompensacyjnego będzie możliwe w terminie roku od dnia dowiedzenia się o zdarzeniu medycznym, nie dłużej niż do trzech lat od wystąpienia zdarzenia. Złożenie wniosku ma podlegać opłacie w wysokości 300 zł.

Ustawa określa zakres możliwej wysokości świadczenia kompensacyjnego z tytułu poszczególnych kategorii zdarzeń medycznych. W przypadku zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym będzie mógł wynieść od 2 tys. zł do 200 tys. zł; uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2 tys. zł do 200 tys. zł; śmierci pacjenta – od 20 tys. zł do 100 tys. zł.

Ustawa o wielkoobszarowych terenach zdegradowanych

Celem ustawy jest rozwiązanie problemów związanych ze zgromadzonymi przed laty odpadami na wielkoobszarowych terenach należących, w przeszłości lub obecnie, do Skarbu Państwa. Ustawa dedykowana jest konkretnym, już zidentyfikowanym terenom poprzemysłowym, dla których działania poprawiające stan środowiska mają być finansowane z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności, Funduszu InvestEU, innych pozyskanych przez właściwy organ oraz środków własnych gminy.

Na liście znalazły się tereny należące do: Zakładów Chemicznych "Zachem" w Bydgoszczy; Zakładów Chemicznych "Organika-Azot" w Jaworznie; Zakładów Chemicznych "Tarnowskie Góry" w Tarnowskich Górach; Zakładów Przemysłu Barwników "Boruta" w Zgierzu; Zakładów Włókien Chemicznych "Wistom" w Tomaszowie Mazowieckim.

Wskazano, że ustawa zmierza do: rozpoznania, przygotowania i oceny skali problemów związanych z ograniczaniem wpływu na środowisko i zdrowie ludzi terenów zdegradowanych; usunięcia lub ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi tych terenów, w tym eliminacji lub zabezpieczenia odpadów stwarzających zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi oraz oczyszczenie zanieczyszczonych terenów w celu późniejszego zagospodarowania; przywrócenia określonych terenów do ponownego wykorzystania lub przygotowania do pełnienia nowych funkcji, o ile jest to możliwe.

Dodano, że celem ustawy jest też zdefiniowanie miejsc o podobnym charakterze, gdzie gromadzone były historyczne odpady przemysłowe, przy czym przyjęto tu tę samą datę graniczną, która powoduje uznanie za problem o charakterze zaszłości historycznej, tj. przed 1 października 2001 r. Takie tereny będą mogły być w przyszłości objęte planowaną specustawą, w miarę dostępności środków na ochronę środowiska oraz po uprzednim wprowadzeniu zmian do uchwalonej specustawy.

Ustawa przewiduje m.in.: wprowadzenie definicji wielkoobszarowego terenu zdegradowanego oraz składowiska historycznych odpadów przemysłowych i miejsca gromadzenia historycznych odpadów przemysłowych; wprowadzenie obowiązku prowadzenia przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ) ewidencji zarówno rozpoznanych, jak i dotychczas nierozpoznanych wielkoobszarowych terenów zdegradowanych w celu utworzenia i uzupełniania ewidencji tych terenów.

Ponadto przepisy określają organy odpowiedzialne m.in. za poprawę stanu środowiska na obszarach zdegradowanych i wskazują ich obowiązki "w zakresie wykonania kompleksowej oceny stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym oraz projektu planu poprawy stanu środowiska na tym terenie, w miarę dostępności środków na ten cel", a także podjęcia określonych działań w miarę dostępności środków.

Ustawa określa również zasady wywłaszczenia nieruchomości lub czasowego zajęcia nieruchomości w celu wykonania decyzji w sprawie poprawy stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym, a także zasady ustalania wysokości odszkodowań dla władających nieruchomościami.

Jednocześnie przepisy wprowadzają zakaz sprzedaży przejętych nieruchomości do dnia, w którym decyzja o zakończeniu wykonania planu poprawy stanu środowiska stanie się ostateczna, a także zagwarantują zwrot poniesionych kosztów poprawy stanu środowiska w przypadku prowadzonej przez właściwy organ sprzedaży lub zwrotu nieruchomości poprzedniemu właścicielowi.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Ustawa zabezpieczająca małoletnich spadkobierców

Zasadniczo nowelizacja ma na celu rozwiązanie problemów występujących w praktyce stosowania przepisów z zakresu prawa spadkowego skutkujących wzrostem liczby rozpatrywanych spraw. Założeniem zmian jest też skrócenie czasu trwania postępowań spadkowych.

Nowelizacja zmienia tzw. trzecią grupę spadkową – dziadków spadkodawcy i spadkodawczyni, a także ich zstępnych, czyli potomków i potomkiń. Zgodnie z nowelą krąg spadkobiorców i spadkobierczyń zostanie w tej grupie zawężony do dziadków, rodzeństwa rodziców spadkodawcy_spadkodawczyni oraz ich zstępnych. W związku z tym wyłączeni od dziedziczenia zostaną dalsi zstępni dziadków spadkodawcy_spadkodawczyni, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia, które – według autorów przepisów – często nie utrzymują relacji ze spadkodawcą. Zmiana ma dostosować prawo spadkowe do istniejących wzorców relacji rodzinnych.

"Skróci to także czas trwania postępowań i ograniczy potrzebę poszukiwania z urzędu przez sąd i wzywania na rozprawę dalszych krewnych spadkodawcy. Nie będzie już potrzeby długotrwałego poszukiwania dalekich krewnych osoby zmarłej, którzy często nawet nie zdawali sobie sprawy z jej śmierci. Efektem nowych przepisów będą więc znacznie szybsze postępowania spadkowe" - uzasadnili autorzy.

Ponadto nowelizacja umożliwia uznawanie za niegodne dziedziczenia osoby, które "uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową". Dotyczy to także uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą.

Inna z uchwalonych zmian dotyczy oświadczeń o przyjęciu lub odrzucenia spadku. Obecnie przepisy przewidują, że spadkobiorca na złożenie takiego oświadczenia ma sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Na mocy uchwalonych zmian termin ten będzie zawieszony w sytuacji, w której złożenie takiego oświadczenia będzie wymagać zezwolenia sądu opiekuńczego. W sytuacji, w której którykolwiek z rodziców wcześniej sam odrzucił spadek, będzie on uprawniony do odrzucenia spadku za dziecko bez zgody sądu.

Nowe przepisy wejdą zasadniczo w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia.

Ustawa jakości w opiece zdrowotnej i o bezpieczeństwie pacjenta

Celem ustawy o jakości w opiece zdrowotnej było wdrożenie rozwiązań prawno-organizacyjnych, które w sposób kompleksowy i skoordynowany uregulują kwestie jakości. Projekt dotyczy wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem, autoryzacji, akredytacji i rejestrów medycznych.

Wdrożenie rozwiązań doprowadzić ma – jak podnoszą autorzy regulacji – m.in. do poprawy skuteczności diagnostyki i leczenia przez systematyczną ocenę klinicznych wskaźników jakości; poprawy bezpieczeństwa i satysfakcji pacjenta przez rejestrowanie i monitorowanie zdarzeń niepożądanych oraz uzyskania porównywalności podmiotów udzielających świadczeń pod względem jakości i skuteczności oferowanej opieki.

Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

Zasadniczym celem przedłożonej ustawy jest wprowadzenie obowiązkowego fakturowania elektronicznego, które zdaniem Rady Ministrów ma przyczynić się do lepszego zwalczania oszustw związanych z podatkiem VAT i uchylania się od VAT.

Wskazano w nim, że do najważniejszych zmian wprowadzany przez nowelizację należy "ustanowieniu zasady, wedle której podatnik podatku od towarów i usług jest obowiązany do wystawiania faktury ustrukturyzowanej przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur". Zastrzeżono, że obowiązek ten nie będzie dotyczyć m.in. podatników nieposiadających siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce oraz podatników korzystających z procedur szczególnych. Poza tym nie będzie konieczności wystawiania faktury elektronicznej w sytuacji, jeśli nabywcą towarów czy usług będzie osoba fizyczna, nieprowadzącą działalności gospodarczej.

W ramach ustawy ulega skróceniu z 60 do 40 dni podstawowy termin zwrotu podatnikowi podatku od towarów i usług nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym, jeśli rozliczenia dokonano przy wykorzystaniu faktury elektronicznej. Poza tym nowe przepisy nakładają obowiązek elektronizacji obsługi wiążącej informacji stawkowej, wiążącej informacji akcyzowej, wiążącej informacji taryfowej oraz wiążącej informacji o pochodzeniu towaru.

"Ustawa przewiduje możliwość wystawiania faktur elektronicznych lub faktur w postaci papierowej w okresie od 1 lipca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. przez podatników obowiązanych do wystawiania faktur ustrukturyzowanych, jeżeli dokonywana przez nich sprzedaż jest zwolniona od podatku lub wykonują wyłącznie czynności zwolnione od podatku, dokonują czynności dokumentowanych fakturami uproszczonymi, dokonują czynności dokumentowanych fakturami wystawionymi przy zastosowaniu kas rejestrujących" – czytamy w komunikacie kancelarii prezydenta.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2024 r., z wyjątkiem części przepisów, które wchodzą w życie w innych terminach.

Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej

Ustawa wprowadza nowe usługi w pomocy społecznej – usługi sąsiedzkie. Wsparcie skierowane będzie głównie do osób starszych, które potrzebują np. pomocy przy zrobieniu zakupów czy sprzątaniu mieszkania, a jeszcze nie wymagają pomocy w formie usług opiekuńczych, które świadczą profesjonalne opiekunki.

Zgodnie z regulacją, domy pomocy społecznej będą mogły świadczyć usługi opieki krótkoterminowej (w formie całodobowej lub dziennej) osobom, które w nich nie zamieszkują. Rozwiązanie to ma odciążyć członków rodzin lub opiekunów osób zależnych poprzez wsparcie ich w codziennych obowiązkach lub zapewnienie czasowego zastępstwa.

Nowela zastępuje mieszkania chronione mieszkaniami treningowymi i wspomaganymi. Będą one oferowały wsparcie dla osoby pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność, chorobę, potrzebuje wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, ale nie wymaga usług całodobowej opieki, w szczególności przy zaburzeniach psychicznych, bezdomności, zakończeniu pobytu w pieczy zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy.

W mieszkaniu treningowym będą świadczone usługi bytowe, praca oraz nauka lub utrwalania niezależności, sprawności w zakresie samoobsługi, pełnienia ról społecznych w integracji ze społecznością lokalną, w celu umożliwienia prowadzenia niezależnego życia.

W mieszkaniu wspomaganym świadczone będą usługi bytowe, praca socjalna oraz pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w codziennym funkcjonowaniu i realizacji kontaktów społecznych, w celu utrzymania lub rozwijania niezależności osoby na poziomie jej psychofizycznych możliwości.

Według regulacji kierownicy lub dyrektorzy domów pomocy społecznej i podmioty prowadzące placówki, które zapewniają całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, będą musiały prowadzić rejestr zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych. Chodzi o zdarzenia dotyczące mieszkańców domu lub osób przebywających w placówce, które związane są z zagrożeniem ich życia lub zdrowia.

Według zapisów ustawy osoby, które odbywają karę pozbawienia wolności (w tym w systemie dozoru elektronicznego) oraz osoby tymczasowo aresztowane, będą mogły korzystać ze świadczenia pomocy społecznej, jakim jest praca socjalna. Rozwiązanie to będzie dotyczyło ostatniego okresu pobytu w zakładzie.

Nowela zakłada też, że pracownik socjalny, który jest zatrudniony w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej i został pokrzywdzony przestępstwem, polegającym na naruszeniu nietykalności, czynnej napaści i znieważeniu funkcjonariusza publicznego – w związku z wykonywaniem czynności służbowych – będzie miał przyznaną bezpłatną ochronę prawną w postępowaniu karnym.

Większość sejmowa poparła w piątkowym głosowaniu poprawkę zgłoszoną przez PiS, która dotyczy podwyższenia zasiłku stałego z pomocy społecznej.

Zobacz zdjęcia: Ci politycy wzbogacili się na kadencji w Sejmie!