Poznaliśmy projekt ustawy o OKI. Czy Polacy zaczną efektywnie oszczędzać?

Zapytaliśmy o projekt doktora Romana Asyngiera z Katedry Ubezpieczeń i Inwestycji UMCS, koordynatora Szkoły Giełdowej.

AW: Według założeń OKI ma zachęcić Polaków do oszczędzania przez inwestowanie na polskiej giełdzie, czy to dobry pomysł?

Dr Roman Asyngier: Każdy program mogący przyczynić się do wzrostu świadomości ekonomicznej Polaków jest jak najbardziej pożądany. Jako gospodarstwa domowe zgromadziliśmy według najnowszych danych 2,60 biliona złotych - 70% tej kwoty utrzymywane jest na rachunkach oszczędnościowych, lokatach i w gotówce. Nie mamy świadomości, że te środki w długim terminie - jeśli nawet przynoszą nominalny zysk - to realnie nie przynoszą dochodu. Biorąc pod uwagę wskaźniki inflacji to po prostu wszyscy ci oszczędzający w ten sposób w długim terminie tracą.

AW: Jeżeli w takiej formie OKI by zaistniało, mogłoby coraz bardziej bogacić nie tylko nas samych, ale także całe społeczeństwo? 

RA: W projekcie ustawy, ustawodawcy określają, że OKI mają na celu aktywizację oszczędności gospodarstw domowych. To prawdopodobnie cel główny. My oszczędności, jeśli gromadzimy, to gromadzimy niewłaściwie i program ten wpisuje się w te potrzeby wzrostu świadomości ekonomicznej Polaków.

AW: Zaproponowana kwota, czyli maksymalnie 100 000 zł zgromadzone na takim koncie byłoby nie opodatkowane jeśli chodzi o zysk kapitałowy. Po przekroczeniu tej granicy wkraczałby podatek zryczałtowany. Czy to właściwy kierunek? Podobne narzędzie wprowadzone w Szwecji przyniosło skutki.

RA: Investeringssparkonto(ISK), to jest chyba program, o którym pan wspomina. Nasz ustawodawca dokładnie wskazuje, że wzoruje się na tym rozwiązaniu. Jeśli spojrzymy na tamtejsze efekty, to mamy odwrócone, to co jest u nas. Tam 70% oszczędności zgromadzonych jest w aktywach rynku kapitałowego. Program i kwota jako punkt wyjścia wydają mi się jak najbardziej odpowiednie. Tym bardziej, że mała część inwestorów - co wynika z badań - posiada aktywa w wysokości powyżej 100 000 zł. Więc myślę, że ta kwota na tę chwilę absolutnie odpowiednia.

AW: Na tę chwilę - czy może myśli pan, że warto by było tę kwotę waloryzować co roku?

RA: Ustawodawca na razie nie przewiduje możliwości waloryzacji tej kwoty. Aczkolwiek jesteśmy na etapie projektu, więc nie wykluczone, że w jakimś czasie albo na jakimś etapie trwania tego programu taka waloryzacja mogłaby mieć miejsce.

AW: Podkreśla pan rolę OKI jako aktywizatora oszczędności Polaków, tych, którzy raczej trzymają te pieniądze w "skarpecie"- czyli na lokatach, rachunkach oszczędnościowych, albo po prostu w gotówce. Czy w sytuacji wprowadzenia tego narzędzia, inwestorzy też na tym mogą skorzystać?

RA: To jest dosyć złożone pytanie, zależy jakich inwestorów pytamy. Coraz częściej polski inwestor sięga po instrumenty, które są dostępne w obrocie globalnym. Bardzo popularne stają się np. ETFy. Trzeba zaznaczyć, że polski ustawodawca chce, aby środki - co zresztą biorąc pod uwagę cele tego programu ma sens - były inwestowane w polskie instrumenty finansowe. Jednak takie ETFy, a także indeksy amerykańskie czy niemiecki, który na naszej giełdzie są - ze zwolnienia podatku, o którym mówimy - nie skorzystają. To też należy jednoznacznie zaznaczyć, że powyżej kwoty 100 000 zł, co roku będzie obowiązek podatkowy. Ten podatek będzie w wysokości 19% stopy referencyjnej NBP. Na rok 2026 zostało to już określone na poziomie 0,85%. Program kierowany jest przede wszystkim do tych, którzy do tej pory unikali rynku kapitałowego i nie dostrzegali korzyści, które daje. Więc, skupiajmy się na tych, którzy do tej pory - jeśli oszczędzali, to - oszczędzali niewłaściwie i w długim terminie tracili na wartości.

AW: Podsumowując, jakby pan ocenił zaproponowany projekt? Podoba się panu, czy niekoniecznie? Widzi pan szansę, że rzeczywiście zaktywizuje tych obywateli, którzy jeszcze nie oszczędzali w taki sposób?

RA: Myślę, że w jakiejś części może. Szczególnie, jeśli spojrzymy na wyniki ankiet, w których wielu respondentów wskazuje na to, że obciążeniem polskiego rynku kapitałowego jest podatek Belki. Program powinien być prosty, powinien być przejrzysty i powinien oferować realne korzyści. Każdy z tych elementów w mniejszym lub większym stopniu ten program spełnia. Najważniejsze jednak, aby program ten zmienił świadomość ekonomiczną i świadomość gromadzenia środków oszczędnościowych przez Polaków. Omijanie do tej pory rynku kapitałowego, czyni oszczędności, które dokonujemy po prostu nieefektywnymi. Miejmy nadzieję, że ten projekt to zmieni. Pamiętajmy, że to jest projekt na etapie konsultacji, więc może być jeszcze zmieniony. Jeżeli nawet zostałby w tym zakresie, którym dzisiaj jest proponowany, to oceniam go pozytywnie.

Projekt ustawy o Osobistych Kontach Inwestycyjnych jest obecnie na etapie konsultacji społecznych, które mają potrwać do 9 stycznia. Dokument w pełnej formie dostępny jest na stronie Rządowego Centrum Legislacji tutaj.

Zobacz także naszą galerię zdjęć: Magiczny mikołajkowy wieczór w Lublinie