14 lutego obchodzimy walentynki! Co wiemy o patronie tego święta?

Według części źródeł żyjący w III w. św. Walenty był biskupem Terni w Umbri, według innych - księdzem w Rzymie.

Choć o jego życiu zachowało się stosunkowo niewiele informacji, wiadomo, że w czasie prześladowań chrześcijan w Cesarstwie Rzymskim za panowania cesarza Klaudiusza II Gockiego, wraz ze św. Mariuszem asystował męczennikom w czasie ich procesów i egzekucji.

Po pewnym czasie sam został pojmany i doprowadzony do prefekta Rzymu, który przeprowadził rutynowy proces polegający na zmuszaniu do wyparcia się wiary w Chrystusa. Walenty był torturowany i bity, jednak nie wyrzekł się wiary, za co został skazany na śmierć. Wyrok wykonano 14 lutego 269 roku. Pochowano go w Rzymie przy via Flaminia.

Grób świętego szybko stał się celem licznych pielgrzymek. Papież Juliusz I wzniósł nad grobem bazylikę pod wezwaniem św. Walentego, którą odnowił później papież Teodor I. W niedługim czasie kult Walentego objął niemal całą Europę.

W 1605 r. biskup Giovanni Antonio Onorati odkopał szczątki św. Walentego, które następnie złożono w ozdobnej trumnie, zapieczętowano i pochowano w katedrze w Terni. 23 lipca 1605 r. bazylika otrzymała oficjalnie tytuł sanktuarium, a Walenty został głównym patronem miasta.

Obecnie szczątki św. Walentego spoczywają w przezroczystej trumnie pod ołtarzem. Nie są jednak wystawione na widok publiczny, lecz schowane w figurze przedstawiającej biskupa.

Patronem zakochanych ogłosił św. Walentego papież Aleksander VI w 1496 r., choć nie jest do końca jasne dlaczego.

Według jednej z legend stało się tak, ponieważ za życia święty złamał wprowadzony przez cesarza Klaudiusza Gockiego zakaz zawierania związków małżeńskich przez młodych mężczyzn. Władca miał myśleć, że dzięki zakazowi młodzieńcy będą chętniej wstępować do wojska. Walenty jednak postanowił udzielić ślubu kilku legionistom. Wtrącony za to do więzienia Walenty miał poznać tam niewidomą córkę strażnika, która odzyskała wzrok po tym, jak święty pomodlił się w jej intencji.

Walentynki dziś i kiedyś

Według innych źródeł, początków dzisiejszych walentynek należy szukać w tradycji pogańskiej. W Cesarstwie Rzymskim w połowie lutego świętowano lupercalia — obchody ku czci fauna Lupercusa. W ramach obchodów kapłani obiegali dookoła wzgórze Palatynu, uderzając mijanych po drodze przechodniów rzemieniami. Wierzono, że uderzenie rzemieniem kobiety przywraca płodność, a innych napotkanych oczyszcza od skazy minionego roku.

Częścią obchodów była miłosna loteria, która odbywała się dzień wcześniej. Dziewczęta zapisywały swoje imiona na karteczkach, które następnie były rozlosowane wśród młodych chłopców wolnego stanu. W ten sposób młodzi ludzie łączyli się w pary na czas obchodów.

Choć w IV w. chrześcijaństwo stało się w Cesarstwie Rzymskim religią panującą, luperkalia obchodzone były do V w. Zniósł je dopiero papież Gelazjusz I w 496 roku, ustanawiając w zamian dzień 14 lutego liturgicznym wspomnieniem św. Walentego.

W XVI w. zwyczaj losowania karteczek z imionami został zastąpiony zwyczajem obdarowywania kobiet kwiatami. Wśród młodych mężczyzn coraz popularniejsze stało się także wręczanie kobietom czułych liścików zwanych walentynkami.

Obecnie w wielu krajach 14 lutego panuje zwyczaj wysyłania listów i kartek o tematyce miłosnej, a także obdarowywania się drobnymi upominkami. W wielu szkołach popularne są poczty walentynkowe, w ramach których dzieci wysyłają sobie anonimowe liściki z podpisem: „twój Walenty".

Św. Walenty – patron chorych na epilepsję

W średniowieczu św. Walenty był uznawany również za patrona chorych na epilepsję. Źródła są na tyle niejednoznaczne, że nie wiadomo, czy chodzi tu o tę samą osobę. W Martyrologium Rzymskim postać świętego o imieniu Walenty pojawia się trzykrotnie. Oprócz biskupa Terni i rzymskiego kapłana odnotowano tam świętego o tym samym imieniu, również żyjącego w III w., który poniósł męczeńską śmierć w jednej z rzymskich prowincji Afryki.

Poza Kościołem Rzymskokatolickim św. Walenty jest również czczony w Kościołach anglikańskim, luterańskim i prawosławnym. W Kościele Anglii św. Walenty jest wspominany, podobnie jak w Kościele Rzymskokatolickim - 14 lutego. Tymczasem Kościół prawosławny wspomina go 6 lipca.

W ikonografii św. Walenty przedstawiany jest jako kapłan w ornacie, z kielichem w lewej ręce, a z mieczem w prawej, także w stroju biskupa uzdrawiającego chłopca z padaczki.

Zobacz także: Z miłości do zimnych kąpieli. Tak wyglądało walentynkowe morsowanie w Zalewie Zemborzyckim